Geçtiğimiz yazıda, ETH’nin değerini oluşturan temel değerlere bakmıştık. Gelin şimdi de temel olarak bakıldığında ETH değerini yakın ve uzun vadede etkileyecek etkenler neler onlara göz atalım:

Kısaca özetlersek: “dünyanın en büyük bilgisayarı” olma vizyonu ile işe başlayan Ethereum ağı ciddi bir aşama kaydederek kullanıcıların ve yazılımcıların bir araya kümelendiği kocaman bir dünya haline geldi. Bu da ETH’yi sadece piyasa hareketleri üzerinden değerlendirme yapan teknik analizin değil artık yarattığı katma değeri anlamaya çalışan temel analizin de ilgi odağı haline getirdi.

Gas talebi ve fiyatı

ETH’nin gelecek ile ilgili nasıl bir seyir izleyeceği, üzerine kurulu DeFi projelerin nasıl gelişeceği ile yakından ilişkili. Bu da aslına bakarsanız iki ucu keskin bir bıçak. Neden?

Öncelikle DeFi projeler ne kadar artarsa Ethereum sistemine olan ihtiyaç da o kadar artacak. Hemen belirtelim Ethereum sistemini yazılımcı ya da kullanıcı olarak kullanmak istediğinizde ‘gas’ harcamak zorundasınız - ‘gas’ bir nevi sistemin yakıtı ve kullanabilmek için ETH ödemelisiniz (daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz). Ethereum rekabetçi bir sistem. Daha çok para veren sıranın önüne geçer - özellikle işleminizi hızlı gerçekleştirmek istiyorsanız daha fazla gas harcamak zorunda kalırsınız. (Finans alanında işlem yapanlar bilir, saniyelerin bile çok önemi vardır, aksi halde fırsat kaçırırsınız). Nitekim artan işlem sayılarının etkisi şimdiden görülmeye başlandı. DeFi kullananların en çok şikayetçi oldukları konunun yüksek işlem ücretleri olduğunu belirtelim.

Ortalama Ethereum işlem ücreti
Ethereum zinciri üzerindeki ortalama işlem ücretleri (ABD Doları) - Kaynak: Coinmetrics

Diğer yandan farklı projeler Ethereum sistemini kullanmaya başlarsa bu sefer yatırımcılar burada bir değer yaratıldığını gördükleri için ETH almaya başlayacaklar ki bunu Temmuz ayında net olarak gördük.

Sonuç olarak hem kullanılan gas hem de birim gas fiyatlarında bir artış olması söz konusu. Bunun uzun vadede Ethereum sistemine nasıl bir etkisi olacağını göreceğiz ancak çok olumlu olmayacağını tahmin etmek zor değil.

Bu arada böyle bir senaryonun Ethereum topluluğunda yıllardır konuşulduğunu ve ölçeklenme alanında gerek zincir içinde gerekse zincir dışında pek çok çalışma yapıldığını da belirtelim (daha detaylı bilgilenmek isterseniz plasma ve roll-up gibi ölçekleme çalışmaları ile ilgili İngilizce şu yazıyı okuyabilirsiniz)

ETH para politikası

ETH’nin geleceğini belirleyecek bir başka konu ise para politikası. Öyle ya, BTC’yi savunanların en büyük ‘satış noktası’ BTC arzının 21 milyon ile sınırlı olması. Peki ya ETH’de durum ne?

Efendim, BTC’nin şu ana kadar yaratılan parası yaklaşık olarak 18,5 milyon adet bu da toplam BTC miktarının %88’i anlamına geliyor. Kalan 2.5 milyon adet ise önümüzdeki 120 yılda azalarak yaratılmaya devam edecek. Bir başka açıdan baktığımızda yıllık olarak mevcut paranın yaklaşık %1.8’i gibi bir rakam yaratılacak önümüzdeki dört yıl boyunca.

ETH’de ise bu biraz daha farklı. ETH’nin BTC gibi ‘sınırlı arz’ durumu yok. Şu anki yıllık arz miktarının mevcut dolaşımdaki paranın yaklaşık %4’ü olduğunu söylemek mümkün.

BTC ve ETH para arzı
BTC ve ETH yıllık para arzı (yüzde) - Kaynak: Coinmetrics

Bu arada yıllık yaratılan miktarın mevcut stoğa oranının altında %1.6 gümüşte ise %4.5 olduğunu söylersek, neden Bitcoin’e ‘dijital altın’ Ethereum’a ‘dijital gümüş’ dendiği daha iyi anlaşılır sanırım. Son zamanlardaki altında ve onun çok daha fazlası gümüşte yaşanan yükselişi BTC ve ETH’de de görmek ilginç bir tesadüf herhalde.

ETH’ye geri dönersek, para arzı anlamında ETH’nin BTC’den farklı olduğunu söylemek gerek. Bitcoin geliştirici grubu felsefi olarak BTC’nin güvenirliğini korumak konusunda hassasiyet gösteriyor. Ethereum geliştirici grubu ise felsefi olarak farklı bir noktada: Onlar Ethereum’u teknolojik bir ürün olarak görüyor. Teknolojik ürünlerde sorunlar çıkar ve bunlar giderilir. Örneğin, iki hafta önceki yazımızda bahsettiğimiz The DAO olayı sırasında sistemden birileri para çalınca, Ethereum geliştiricileri sistemi çatallamaya karar verdiler ve blok zinciri geriye döndürdüler. Bitcoin’de böyle bir olay için çatallama yapmak ölümcül bir günah - şimdiye kadar olmadı, bundan sonra da olmayacak gibi görünüyor.

İşte böyle bir grubun kontrolündeki ETH’nin para arzı ileride değişir mi bunu şimdiden kestirmek zor. Geliştiricilerin bu konuda verdiği bir söz de yok. İhtimali az, zira arzı artırmak değeri düşürücü bir etki yapar ama yine de ‘kesin olmaz’ diye kimse söyleyemez.

Madencilere verilen ödül

Öte yandan, para olarak ETH’nin de BTC’nin de yaratılma nedeninin sistemin kendini koruma amaçlı madencilere ödül vermek olduğunu belirtmiştik. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi Bitcoin sistemi bu ödülü azalarak da olsa vermeye devam edecek.

Ethereum için ise bu ileride değişecek gibi görünüyor. Zira Ethereum 2.0 ile birlikte sistemi korumak için artık madencilik değil mevcut ETH’leri teminat gösterme yöntemine geçecek. Bu nedenle ileride sistemi korumak için ETH yaratımına çok da ihtiyaç kalmayacak (madenciler BTC’deki gibi para transferinden komisyon almanın yanında Ethereum’daki Akıllı Kontratları çalıştırmak için de işlem ücreti alıyorlar).

İşte bu nedenle bırakın para yaratımını artırmayı, ETH arzının BTC’den daha kısıtlı bir hâle gelmesi bile söz konusu önümüzdeki yıllarda.

Ethereum 2.0 ve diğer teknolojiler

Temel olarak ETH’nin gelecekteki değerini belirleyecek önemli bir diğer etken başta DeFi olmak üzere üst seviye kullanıcıların Ethereum platformunu kullanmaya devam edip etmeyecekleri.

Burada Ethereum geliştiricilerinin yıllardır üzerinde uğraştığı blok zinciri bir üst seviyeye çıkaracak yeni versiyon çok belirleyici olacak. Ethereum 2.0 ya da kısaca eth2 olarak bilinen ve uzun süredir gündemde olan bu yeni versiyonun ne zaman başlayacağını ve nasıl bir zaman dilimi içinde hayata geçeceği merak konusu - beklenti 2020 yılı içinde başlaması (Ethereum 2.0 sürecinin teknik olarak nasıl işleyeceği ile ilgili Çağın Dönmez’in şu yazısına bakabilirsiniz)

Şu an için ETH kullanan projeler yarın öbür gün başka rakip platformları kullanır mı? Temmuz ayı içinde Dr. Emin Gür Sürer’in liderliğinde yeni bir yatırım alan Avalanche bu alanda hızlı işlem çıktıları ile Ethereum’a rakip olma iddiasında olan bir platform. Ne kadar başarılı olacaklar her birlikte göreceğiz.

Sonuç

Ethereum’un eth2 başta olmak üzere getireceği yenilikler ile DeFi projelere yaratacağı değer gelecekte ETH’nin değerini belirlemede en önemli etken olacak.

Gerek Ethereum gerekse rakip projelerin geliştirdikleri teknolojiler önümüzdeki dönemde yakından takip edeceğimiz heyecanlı bir sürecin şimdiden habercisi gibi..

Not 1: Bu yazı ilk olarak 6 Ağustos 2020’de BTCHaber.com‘da yayınlandı

Not 2: Tüm yazılara Yazılar sekmesinden ulaşabilirsiniz