PayPal'in son kripto hamlesi: PYUSD

Bu yazımızda Fintech dünyasının devlerinden olan PayPal’in gectiğimiz hafta çıkardığı stabil para PYUSD’yi inceleyeceğiz.

ABD’de yaşanan kanuni belirsizlik ve özellikle 2023 başından beri kanuni otoritelerin hasmane tutumları kripto dünyasının üzerine bir kâbus gibi çökmüştü. İşte tüm bu kötü haberlerin arasında PayPal’in PYUSD adında bir stabil para çıkaracağını açıklaması, sektörün üzerindeki kara bulutların arasından bir güneş ışığı gibi belirdi. Gelin hep birlikte önce PayPal’ın bu hamlesini anlayalım, sonra da sektörün geleceğine yapabileceği etkileri tahmin etmeye çalışalım.

Nedir olay? PYUSD nedir?

ABD merkezli ama global olarak para transferi ve ödeme sistemleri alanında bir dünya devi olan PayPal, Ağustos ayının ilk haftasında PYUSD adında bir stabil para çıkaracağını açıkladı.

PYUSD, Ethereum blokzinciri üzerinde çıkarılmış ve değeri ABD Dolarına çıpalanmış bir stabil para. Temel olarak, Tether (USDT) ve USDC gibi stabil paralar ile benzer özellikler taşıyor. Nedir bu özellikler? Birincisi, piyasaya çıkarılan paranın karşılığının bir bankada tutuluyor olması (en azından teorik olarak¹). İkincisi ise, tüm bu paraların merkezi yapılar tarafından basılıyor olması ve programlanabilirlik özellikleri nedeniyle, kişinin cüzdanında dursa bile uzaktan erişim ile dondurulabilmesi.

ABD’nin belki de finans alanında en sıkı eyaletlerinden biri olan New York kanunlarına tabi olacak bu paranın çıkarılması ile ilgili altyapı hizmetini Paxos verecek. Paxos bir başka büyük kriptopara olan Binance’e ait BUSD‘yi de çıkaran kurum. (Hatırlarsanız, bu yılın başlarında, New York eyaletinin finansal düzenleyici kurumu olan NYDFS Paxos’a ‘BUSD basımını bırakacaksın kardeşim’ demiş, Paxos da tıpış tıpış bu karara uymuştu).

Aslına bakarsanız, PayPal’ın Paxos ile ilişkisi çok daha eskilere dayanıyor. PayPal, kripto dünyasına attığı ilk adım olarak niteleyebileceğimiz kriptopara saklama hizmetine, 2020 yılı içinde Paxos aracılığıya başlamıştı. Başlangıçta sadece PayPal içinde kriptopara alım-satımı ile başlayan hizmet daha sonra 2022 yılında kriptoparaların kişisel cüzdanlara da çekilebileceği şekilde genişletilmiş ve PayPal kripto dünyası ile iyice haşır neşir olmaya başlamıştı.

Stabil para alanındaki diğer rakipler ile karşılaştırırsak?

Stabil para pazarında sıkı bir rekabet söz konusu olsa da piyasanın büyük oyuncusu her zaman Tether (USDT) oldu.

Stabil para piyasası oyuncularının piyasa değerlerinin değişimi. Kaynak: TheBlock Research

Sahip olduğu varlıkları nerede ve nasıl tuttuğu her zaman bir soru işareti olan Tether, ABD yetkili makamları tarafından hiç sevilmiyor. Neden sevsinler ki? Hiçbir şekilde kontrolleri altında olmayan bir kriptopara. Bu nedenle Tether’in ağırlıklı olarak ABD dışı pazarlarda, özellikle Asya’da çok popüler olduğunu söyleyebiliriz.

Tether’in ardından gelen ikinci büyük ise USDC. Boston merkezli Circle tarafından basılan, ABD’li makamlara daha yakın ve oyunu onların kuralları ile oynayan bir stabil para. Basılan her USDC’ye karşılık gelen itibari paranın ABD’li bankalarda tutulmasından dolayı göreceli olarak güvenli olduğu düşünülen bir stabil para idi USDC. Ne var ki, son bankacılık krizinde paranın önemli bir kısmının batan Silicon Valley Bank’de tutulduğu ortaya çıkınca USDC ciddi bir darbe yedi ve bankacılık krizinin patlak verdiği 2023 yılı Mart ayından beri kendisini tam olarak toparlayamadı.

Öte yandan piyasadaki USDC miktarının azalması ile ilgili ilginç bir gözlemi de burada paylaşalım. Özellikle, kripto tarafından geleneksel tarafa geçmek isteyen kurumsal yatırımcılar USDT’den ABD Dolarına geçmek istediklerinde %0.1 oranında bir ücret ödemek zorundalar. USDC için böyle bir kesinti yok. Dolayısıyla elinde USDT tutan bir fon, kesinti ödememek için bu USDT’yi USDC’ye çeviriyor ve komisyonsuz bir şekilde ABD Dolarına dönüyor. USDC’yi basan Circle’ın müşterilerin rahatlık olsun diye sunduğu kolaylık, özellikle ayı piyasası zamanı sanki onları ayağından vuruyor!

Konumuza geri dönersek, PYUSD bu rekabet içinde kendini nasıl farklılaştıracak? PYUSD’nin USDT ve USDC’den en büyük farkının ‘parayı basan kurumun iflas etmesi’ riskini taşımamak olduğunu söyleyelim. Ne anlama geliyor şimdi bu? USDC’nin yaşadığı krizi hatırlayalım: Circle’in bastığı stabil paranın karşılığını mevduat olarak tuttuğu Silicon Valley Bank’ın iflas ettiği Mart ayının ikinci hafta sonunda USDC’nin değerinin 0.88’e kadar düştüğünü gördük. USDC’nin tekrar eski durumuna dönmesi ABD’li otoritelerin hafta sonunun bitimine saatler kala mevduatların tümüne garanti getirdiğini açıklaması sonrası oldu. Yani iflas eden banka kurtarıldı. Peki ya yarın öbür gün benzer olay tekrarlanır ama banka kurtarılmazsa?

PayPal ise PYUSD için farklı bir yöntem uyguluyor. Basılan her PYUSD için karşılık olarak konan ABD Doları bir yediemin hesapta tutuluyor ve şirket hesapları ile kesinlikle karışmıyor. Herhangi bir iflas durumunda para sadece PYUSD’nin verilmesi karşılığında serbest bırakılıyor. Bu nedenle, PYUSD’nin fiat para karşılığının USDC’ye göre daha güvenli olduğu söylenebilir (hele USDT’ye göre bu güvenliğin kat be kat fazla olduğu eklenerek).

Tabii Paxos’un New York eyaleti kanunlarına tabi olmasının getirdiği KYC (müşterini tanı) ve AML (kara para aklama) konularında müşterilerine rakiplerine oranla daha sıkı bir eleme uygulaması da beklenebilir.

Kripto dünyası PYUSD için ne düşünüyor?

PYUSD haberi piyasalara düştüğünde kripto dünyasının ikiye ayrıldığını gördük.

Image by Gerd Altmann from Pixabay

Bir kampta, ardı ardına gelen haberler sonrası “ABD artık kripto pazarından çekiliyor mu?” şeklinde düşüncelere gark eden bir kesim, PayPal’ın stabil para çıkaracağı haberine ‘mal bulmuş mağribi’ gibi sarıldı. ‘Öyle ya, ABD’nin en büyük fintech kurumu bu işe giriyorsa demek ki kriptoda hâlâ bir umut var’ diye düşündü bu kamptakiler.

Diğer taraftakiler ise, ‘iyi de hani biz devletlerin güdümünden uzakta, yepyeni bir dünya kuracaktık, PayPal ile birlikte geleneksel ve merkezi tarafın ağırlığı daha da artacak, nerede o eski güzel günler?’ şeklinde sızlanmalara başladı.

Şahsi olarak ilk kamptakilere daha yakın olduğumu söyleyebilirim. Kriptonun gelişmesinin en önemli koşulununun geniş kitlelerce benimsenmesi olduğunu defalarca söyledik. Her ne kadar içinde olanlar için, kripto ciddi bir finansal özgürlük sağlıyor gibi görülse de, riskleri itibariyle geniş bir kesimin bu alandan uzak durduğu da bir gerçek. İşte bu geniş kesimlerin kriptoya adım atabilmesi için PayPal’in bu alana girişi oldukça önemli. Zira, yaklaşık 400 milyon müşterisi ve 30 milyondan fazla üye işyeri olan bir devden bahsediyoruz. İnsanlar, PayPal’e güveniyorlar. Güvendikleri bir yapının onlara bu hizmeti veriyor olması oldukça kritik.

PayPal binlerce banka ile anlaşması olan, her tür kanuni altyapısı hazır bir kurum. Bu da milyonlarca insan için on-ramp dediğimiz fiat paradan kriptoya geçiş için büyük bir kolaylık (aynı zamanda off-ramp dediğimiz kriptodan fiat paraya geçiş için de).

Peki PYUSD’yi kitleler nasıl kullanabilir? Birkaç senaryo düşünmek mümkün: Örneğin, bir müşteri, PayPal kullanmayan bir satıcıdan bir mal ya da hizmet almak istediği zaman satıcının kendisine Ethereum adresini vermesi durumunda ödemeyi PayPal aracılığıyla PYUSD olarak yapabilir. Normalde bunu bir banka hesabına ödeme olarak da yapabilirsiniz ama bu durumda hem satıcının banka hesabı olmalı hem de özellikle sınır ötesi işlemlerde günler alacak bir bekleme süresine girmeniz gerekli. Bir taraftan da aracı bankalara ödenecek olan transfer ve mahsuplaşma ücretlerine katlanmak zorundasınız. PYUSD ile bütün bu bekleme ve masraflar ortadan kalkacak.

PYUSD’ye şüphe ile bakanları anlamakla birlikte, pratikte mevcut yapının USDT ve USDC ile zaten fazlasıyla merkezi öğeler barındırdığını söylemek gerek. ‘İyi de PYUSD girince ağırlık daha da artmayacak mı?’ diyebilirsiniz. Haklısınız. Böyle bir durumda merkeziyetsizlik yanlıları için asıl önemli olan merkeziyetsiz stabil paraların çıkması. Bu da bir süreç ve ancak sektörün daha da büyümesi ve olgunlaşması sonrası olabilecek. Şu ana kadar sunulan merkeziyetsiz stabil paraların (DAI, crvUSD) kısıtlı etkileri olduğunu gördük ancak gelecekte bu (umarız) değişecek. Dolayısıyla, burada verilecek tepki ‘hayır sektöre yeni paralar gelmesin’ yerine ‘bu paraların riskleri yatırımcıya nasıl anlatılabilir ve bu merkezi paralara karşı nasıl merkeziyetsiz rakipler yaratılabilir?’ konularına kafa patlatmak olmalı. Zira daha önce de birkaç kez belirttiğimiz gibi, merkezi yapılar tarafından çıkarılan stabil paraların merkeziyetsiz finans sektörünün altında konmuş birer saatli bomba olduklarını unutmamak gerekiyor.

Diğer yandan, PayPal’ın bu hamlesinin şu an çok beklenen Bitcoin/Ethereum ETF’lerine göre uzun vadede daha olumlu sonuçları olacak. Zira, Bitcoin ETF’i çıktığı zaman bunu alacak kesim, bu ürünleri yine geleneksel pazarlar üzerinde kullanacak. Yani para kriptoya girse bile geniş kitleler için hareket yine ETF’in işlem gördüğü klasik piyasalarda olacak. PYUSD ise kripto dünyası içinde kullanılan bir para olacağı için gerçek anlamda bu dünyanın gelişmesine yardımcı olacak.

PayPal’e ne fayda getiriyor PYUSD?

Öncelikle PayPal’i özellikle bu kadar kanuni belirsizliğin olduğu bir ortamda böyle bir stabil para çıkardıkları için kutlamak gerek. Hemen belirtelim; bu hareket öyle anlık bir tepkiden ziyade uzun zamandır düşünülen ve dikkatli bir şekilde planlanmış stratejik bir hedefin parçası.

Ödemeler alanında bir dev olan PayPal, bu alanda kâr marjlarının yavaş yavaş daralmaya başladığının farkında. Özellikle Fed tarafından açıklanan anlık ödeme sistemi FedNow’ın ortaya çıkışıyla birlikte işlerinin daha da zorlaşacağının farkındalar. Bu nedenle kendilerine farklı çıkış noktaları aramaya çok uzun bir süre önce başladılar.

PYUSD, PayPal’ın müşterilerini ve onların bakiyelerini daha uzun süre elinde tutabilmek için oldukça faydalı olacak. Müşteriler, bakiyelerini sadece PayPal ile anlaşmalı yerlerde kullanmak yerine, artık blokzincir üzerinden ödeme kabul eden yerlerde de kullanabilecekler. Bu da bir anda PayPal’in kullanılabileceği iş yeri miktarını sınırsız bir hale getiriyor.

Müşteri bakiyelerini tutmak, özellikle faizlerin %5’lere kadar geldiği bir ortamda oldukça önemli bir hale geliyor. Hele ki PYUSD ile piyasaya ‘salınacak’ olan paranın efektif olarak PayPal için ‘sıfır faizli bir kredi’ olduğunu düşünürseniz. Bir de sektörün en büyüğü olan Tether’in 2023 yılının ilk altı ayındaki kârının 2.3 milyar ABD Doları olduğunu göx önüne alırsanız, PayPal’in iştahının neden kabardığını anlamak o kadar da zor olmayabilir!

Sonuç

PayPal’in çıkardığı PYUSD, gerek piyasaya getireceği milyonlarca yeni kullanıcı gerekse basılan paranın karşılığının daha güvenli bir şekilde tutulacak olması nedeniyle kripto için olumlu sayılacak bir hamle. Merkezi bir yapı olmasının getirdiği olumsuzluklar elbette eleştiri konusu olacak. Bunu eleştirenlerin asıl yapması gereken ise, merkeziyetsiz stabil paraların bu dünya içinde kullanımını artıracak hamleler geliştirmek olmalı.

---

Not 1: Bu yazı ilk olarak 24 Ağustos 2023’de BTCHaber’de yayınlandı

Not 2: Tüm yazılara Yazılar sekmesinden ulaşabilirsiniz

Genel not: Bu ve diğer yazılarımızın hiçbiri yatırım tavsiyesi değildir. Özellikle DeFi yani merkeziyetsiz finans sektörünün denetime tabi olmamasından dolayı klasik piyasalara göre çok daha riskli olabileceğini göz önünde bulundurun.

---