Kriptoparalar’ın ve onların en büyüğü Bitcoin’in 2017 sonlarında zirveleri görmesi sonrası yaşadığı %70’lere yaklaşan düşüş, konuya heves edip giren pekçok kişinin hayal kırıklığı ile konudan uzaklaşmalarına neden oldu. Peki her şey bitti mi? Rüya buraya kadar mıydı? Gelin işin temeline bir göz atalım.

Ne olacak bu KriptoParalar’ın hali?

KriptoParaların ama özellikle Bitcoin’in geleceğinin ne olacağı konusunda malum her kafadan bir ses çıkıyor. Ağırlıklı bir grup bunun aslında yeni yaklaşan büyük bir yükseliş öncesi yaşanan “fırtına öncesi sessizlik” olduğunu düşünüyor. Bir başka kesim ise (ki çoğunluğu kripto dünyasına baştan itibaren şüpheci bakanların oluşturduğu bir grup) zaten baştan beri bu dünyada yaratılan değerin hayali olduğunu öne sürerek “işte balon patladı” yorumları yapıyor.

Bu iki tarafın da aslında ellerinde çok da veri olmadan sadece kendi önyargılarını topluma kabul ettirmeye çalıştıklarını söyleyebiliriz.

seinfeld2.gif

Olaya daha objektif yaklaşmak gerekirse, asıl anlamaya çalışmamız gereken “bu KriptoParalar bir değer yaratıyor mu?” ona bakmak. Zira hakikaten bir değer yaratıyor ise o zaman isteyen istediğini söylesin bu paraların bir değeri olacak.

Değer yarattığını nasıl anlarız? Bunun iki bacağı var. Birincisi hakikaten insanların işine yarıyor mu bu paralar? İkincisi de geniş kesimler tarafından kullanılıyor mu (ya da kullanılacak mı)?

KriptoParalar’ın çeşit çeşit olduğunu biliyoruz ama öncelikle hem içlerinde en büyük olan hem de sahipsiz yapısı nedeniyle diğer paralardan ayrışan Bitcoin örneğine bakalım.

Asıl önemlisi Bitcoin ne olacak?

Yukarıda bahsettiğimiz birinci soru, yani “hakikaten insanların işine yarıyor mu?” sorusuna Bitcoin için “evet” yanıtını vermek çok da zor değil. Bitcoin’in avantajlarını gelişmiş ve demokratik bir ülkede anlamak çok kolay olmayabilir. Zira para giriş çıkışlarının fazla kontrol altında olmadığı ülkelerde Bitcoin’in faydası göreceli olarak az. Bitcoin’in asıl faydası baskıcı rejimlerde ortaya çıkıyor. Zira Bitcoin özünde insanlara ‘ekonomik özgürlük’ sağlayan bir araç (neden nasıl özgürlük sağladığını şu yazımızda açıklamıştık).

Ancak burada ikinci soru daha önemli. “Bitcoin geniş kesimler tarafından kullanılıyor mu?”. Eğer Bitcoin faydalarına rağmen geniş kesimler tarafından kullanılmıyor ise dar kalıplar içine sıkışmış dar (niche) bir ürün olarak kalma tehlikesi var.

Gelin bunu biraz daha açalım. Bitcoin’in geniş kesimler tarafından kullanılmasının önünde ne gibi engeller var? Öncelikle Bitcoin’in bir ‘para’ olarak iki ana özelliği var. Birincisi “değer saklama aracı” olması, ikincisi ise “alışveriş aracı” olarak kullanılması.

“Değer saklama aracı” olması ile ilgili pek çok argüman var ve çoğu da oldukça mantıklı (en önemlisi enflasyondan arınmış bir yapısının olması ve arzına ya da kullanımına politik olarak müdahale edilememesi). Değer saklama niteliğini taşımadığını düşünenlerin en kuvvetli argüman ise çok inişli çıkışlı bir yapısı olması. Bu doğru. Eğer spekülatif olarak kısa vadeli bir değer kazanma aracı olarak düşünüyorsanız, zaten muhtemelen 10 bin ABD Doları seviyelerinde Bitcoin aldınız sonrasında da ya büyük kayıplar yaşayıp sattınız ya da içinizden lanet okuyarak hala elinizde tutmaya devam ediyorsunuz (en iyi senaryo, henüz almadınız ve uygun vakit kolluyorsunuz - umarım öyledir).

Değer saklama aracı olarak Bitcoin’in hakikaten bir işlevi olup olmadığını ancak uzun vadeye gözeterek yatırım yaparsanız anlayabilirsiniz. Kısa vadeli spekülatif hareketlerden ağzınızın yanma ihtimali çok yüksek.

Uzun vadede değer saklama aracı olarak kullanılıp kullanılamayacağı ise aslında yukarıda bahsettiğimiz ikinci özelliğine bağlı: Bitcoin alışverişlerde ya da değer transferinde (para göndermede) araç olarak kullanılabilecek mi? İşte gerçek kritik soru bu. İnsanlar bir gün Bitcoin’i günlük hayatlarının bir parçası olarak kabul edecekler mi?

Eğer bir gün Bitcoin’in geniş kitlelerce adapte edileceğine inanıyorsanız, o zaman Bitcoin’in değerinin üst sınırı yok. Bunu sadece içinde bulunduğumu şu günü değil geleceği de düşünerek değerlendirin. Eğer otoriter rejimlerin insanların özgürlüklerini daha da kısıtlayacağını ve bu kısıtlamaların ekonomik alana da yayılacağını tahmin ediyorsanız, Bitcoin benzeri araçlara olan talebin şimdikine göre çok daha fazla olacağını da kabul edebilirsiniz.

Ama böyle bir adaptasyon gerçekleşmez ise, Bitcoin ancak küçük bir kesimin hobi amacıyla kullanmayı sürdürdüğü bir araç olacak. Böyle bir durumda değerinin de sıfırlanmasa bile hakikaten düşük seviyelere ineceğini öngörmek zor değil .

Arkası yarın

İşin talep kısmında politik öngörüler sizin değerlendirmenize kalmış. Ancak işin arz tarafında teknolojik olarak Bitcoin’in geniş adaptasyonunun önündeki engeller neler, bunları aşmak için neye ihtiyaç var? Yapılan yeni çalışmalar var mı, varsa hangi alanda? Onlara da bir sonraki yazımızda bakacağız..

 

Not: Yazdığımız tüm yazıların bir bütünlük içinde nelerden oluştuğuna bakmak isterseniz Hakkımızda sayfasına göz atabilirsiniz.