Bitcoin’in değerinin neden bu kadar yüksek olduğuna baktığımız bu yazımız öncesinde, dijitalleşen dünyada yeni gelen dalganın nasıl oluştuğunu ve bu dalganın getirdiği yeni teknolojileri anlatan diğer yazılarımıza göz atmak isteyebilirsiniz:

Bitcoin üzerine detaylı analizlere girmeden önce özellikle Bitcoin’in değeri üzerine sık sorulan bir-iki soruyu, geçmişte benzer yaşananları hatırlayarak cevaplandırmakta fayda var.

–

Bitcoin’inde bir balon mu var?

Blockchain/Bitcoin dendiğinde akla gelen ilk soru: Bu bir balon mu? Soruya cevabı baştan vereyim o zaman. Evet - Bitcoin özelinde değil ama tüm Kripto Paralarda bir balon var. Ve muhtemelen bir noktada bunların bir kısmı patlayacak.

“Hah, tamam bak balonmuş patlayacak, biz gündelik hayatımıza geri dönelim” diye düşünüyorsanız, biraz sabırlı olmanızı rica edeceğim. Çünkü burada tek bir balon yok, binlerce var. Evet, çoğu patlayacak ama birkaç tanesi çok ama çok daha büyüyecek.

–

Bitcoin hakkında kim, ne diyor? Hangisi doğru?

Konu Bitcoin olunca kafalar bir hayli karışık.

Bir tarafta Bitcoin’e kuşku ile bakan oldukça saygın kişiler var:

  • Warren Buffett “Kripto paralar ile genel kesin olarak söyleyebileceğim, bu paraların sonunun kötü olacağı” şeklinde konuşuyor.
  • Diğer tarafta, ünlü New York Times köşe yazarı Nobel ödüllü ekonomist Paul Krugman’a göre “Blockchain ilginç ama kullanışlı olup olmadığı henüz açık değil”

Screenshot-2018-3-15_Paul_Krugman_on_Twitter.png

(Gerçi Krugman’ın 1998 yılında yaptığı “2005 yılına geldiğimizde, Internetin ekonomi üzerindeki etkisinin fax makinesininkinden büyük olmayacağı açıkca görülecek” şeklinde bir yorumu da var, belki de bu alandaki yorumlarını çok ciddiye almamak gerek )

  • JP Morgan’ın başı Jamie Dimon’un Eylül 2017’de söylediği “Bitcoin sahterkarlık” sözünü duymayan kalmadı (sonradan bunu sözden dolayı utandığını belirterek kendini düzeltse de artık ilk söyledikleri damga gibi yapıştı üzerine).

Diğer tarafta Bitcoin’in ekonomik bir faydası olduğunu düşünenler de mevcut:

Screenshot-2018-3-15_John_McAfee_on_Twitter.png

(sonrasında bu iddiayı 1 milyon ABD Doları’na çıkarması ve garip kişiliği nedeniyle aslında belki de çok da ciddiye alınmaması gereken bir kişi)

Hangisi doğru? Gündelik hayatımızdan bir örnekle açıklamaya çalışalım: İstanbul’da emlak fiyatlarının son yıllarda yapılan toplu konutlar sonrası çok şiştiğini söyleyen de var, bu nüfus artış hızı ve göç dalgasıyla daha da yükseleceğini iddia eden de. Hangi tarafın haklı olduğunu bize zaman gösterecek. Nasıl şu anda alınıp satılan birkaç konut tüm piyasanın değerini gösteriyor ise aynısı Bitcoin için de geçerli.

Ünlü girişimci/yatırımcı Mark Cuban’ın söylediği gibi “Bitcoin’in değeri, arz ve talebin fonksiyonundan başka bir şey değil”. Bitcoin piyasası şu anda çok sığ. Geçmişte Bitcoin almış ve bunu elinde tutan hatırı sayılır bir kesim de var (hatta elinde tutanların belli düşüşlerde panik olup satmaması için HODL diye bir terim bile üretilmiş). Dolayısıyla Bitcoin’e ilgi artıp, para buraya akarken elinde Bitcoin olanların satmaması fiyatta ciddi artışı da beraberinde getirdi.

Bu balon mu, patlar mı denince herkesin verdiği iki örnek var.

–

Lale krizinin benzeri yaşanır mı?

Birinci örnek aslında çok da benzer olmadığı için kısaca üzerinde durup geçelim. Hayır. Bitcoin fiyatları ile lale fiyatları (ve patlaması) anlamında bir benzerlik yok. Zira paranın en önemli iki özelliğinden biri saklanabilir olması. Bu kısaca, paranın zamanla aşınmaması, her bir biriminin diğeri ile aynı olması başta olmak üzere üzere beş-altı ana krıtere dayanıyor. Bunların hiçbiri lalede yok, ama hepsi Bitcoin’de var. Bu anlamda Bitcoin bir laleden çok altını andırıyor. Dolayısıyla, 17. YY’da yaşanan krizin benzeri burada yaşanmayacak.

–

Peki “dot com balonu” gibi patlar mı?

İşte bu örnek şu anki durumu daha iyi yansıtıyor. Evet, şu anda muhtemelen 2000’li yılların başında yaşadığımız balonun bir benzerini yaşıyoruz.

Hatırlayalım, 2000’li yılların başında Web 2.0’ı yaşarken, ortaya çıkan start-up girişimleri dünyayı değiştirecek vizyonlar sunarak, özellikle risk sermayesi şirketlerinden inanılmaz rakamlarda yatırım aldılar. Ancak bu girişimlerin ciddi bir kısmı verdiği sözleri yerine getiremedi ve battı.

Örnek? Ağustos 1998’de kurulup 200 milyon ABD Doları yatırım alan ve online evcil hayvan maması satışı yapan Pets.com, Amerikanın en pahalı reklam kuşağı olan Super Bowl arasında verdiği reklamlar ile ünlü olan girişim, Kasım 2000’de iflas bayrağını çekti.

Peki bütün girişimler böyle miydi? Tabii ki hayır. Kendisi de Pets.com’un bir yatırımcısı olan Amazon.com’un 1997 yılında 1.5 ABD Doları olan hisse açılış değeri Nisan 1999’de 85 ABD Dolarına tırmanmış, sonra “dot com balonu” patlayınca 5.97 ABD Dolarına kadar inmişti. Rezalet değil mi? Peki, Amazon’un şu anki fiyatı ne kadar? Mart 2018 itibariyle 1,500 ABD Dolar!

Şu anda borsalarda işlem gören Kripto Para sayısı 1,300’lerin üzerinde. Bu paraların %90’i Pets.com gibi olacak - yani bu paralara yaptığınız yatırım sıfıra inecek. Bir kısmında yatırdığınız parayı geri alacaksınız. Ama bir kısmı da Amazon hissesi gibi aya gidecek.

İşte Kripto Para fiyatlarının şu anda akıl almaz fiyatlarda olmasının ana nedeni bu. Blockchain teknolojisinin ekonomik dünyanın temellerini sarsacağını gören girişimciler, çoğu spekülatif olarak ortaya koydukları vizyonlar ile yatırımcılardan inanılmaz rakamlarda yatırım aldılar. Yatırımcılar da potansiyel bir Amazon’u kaçırmamak için kağıt üzerindeki bu şirketlere milyonlar ödediler.

Ama daha yolun çok başındayız. Bu şirketler henüz vaat ettikleri hiçbir sözü yerine getirmediler. Bu da çok normal. Çünkü uğraşacakları pek çok konunun daha teknolojik olarak altyapısının hazırlanması aşamasındayız. Platformlar kurulacak, ekipler çalışacak, ürünler çıkacak. Bu ürünlerin bir kısmı güvenlik açıkları, ekip içi problemler, yeterli eko sistemin oluşmaması nedeniyle büyüyemeyecek. Bir kısım ise dünyayı değiştirecek.

–

Yani (TL;DR)?

Özetle, Web 2.0 pek çok startup batırmasına rağmen içinden bir Amazon, bir Google çıkardı. Şu an Kripto paralara yatırım yapanlar da, bunların pek çoğunun batacağını bile bile, içlerinden çıkacak olan bir Amazon benzeri girişimi kaçırmamak için bu inanılmaz rakamları ödüyorlar.

Eğer küçük bir yatırımcı iseniz bu paraları ödemeli misiniz? Bu tamamıyle size kalmış. Sadece küçük bir noktaya dikkat: sakın ama sakın borç para ile Kripto Para satın almayın. Naçizane bunu aklınızın bir köşesinde tutun. Yatırım yaparken nelere dikkat etmeniz gerektiğini ise sonraki yazılarda detaylandıracağız.