Farklı farklı elektronik cüzdanlar var. Peki hangisini seçmeli? Bunun yanıtı ihtiyaç, beklenti ve risk algınıza göre değişir. Farklı cüzdan çeşitleri neler, hangi cüzdan ne işe yarar gelin birlikte bakalım:

e-wallet
Image by Skitterphoto from Pexels

Geçtiğimiz yazıda DeFi dünyasında ilk giriş için gerekli olan elektronik cüzdanlardan ve güvenli olup olmadıklarından bahsetmiştik. Bu yazımızda ise farklı cüzdan çeşitlerine göz atacağız:

KriptoCüzdan nasıl yaratılıyor? Çeşitleri ne?

KriptoCüzdan’ların hangi araç üzerinde yarattığınıza göre değişen farklı çeşitleri var. Nelermiş kısaca bakalım:

Web sitesi üzerinden

Bir web sitesine giriyorsunuz (örneğin Blockchain Info). Oradan kendinize bir kullanıcı adı ve şifre alıyorsunuz. Site size otomatik olarak Özel ve Genel Anahtar yaratıyor. Sonrasında buradaki hesabınıza KriptoPara (bu site örneğinde Bitcoin ve Ethereum) gönderebilir ve alabilirsiniz. Bir bankanın online websitesinden bir farkı yok. Rahat, pratik. Sıkıntısı, online bir site olduğu için yarın öbür gün bu sitenin hack edilmesi (yani bilgilerin dışarı sızdırılması). Ufak bir ihtimal, ancak sonuç olarak burası da merkezi bir sistem.

Bilgisayar ile

Güvenilir bir yazılım programı buluyorsunuz ve bu programı bilgisayarınıza yüklüyorsunuz. Program içinde Özel ve Genel Anahtarlarınızı yaratıyorsunuz. Sonra bu program üzerinden KriptoPara gönderebiliyor ya da alabiliyorsunuz. Bu tip yazılımların özellikle Açık Kaynak yazılımlar olmasına dikkat etmek gerek. Bu satırların yazarı Electrum isimli programı kullanıyor ancak hiçbir şekilde güvenliği konusunda garanti veremez. Kendi araştırmanızı yapmanızı ve içinizin rahat edeceği bir programı kullanmanız tavsiye ederim. Güvenilir bir yöntem ancak bilgisayarınıza dışarıdan bağlantı yapılır, bilgileriniz çalınırsa sıkıntı çekebilirsiniz. Hızlı davranırsanız dünyanın sonu değil, KriptoCüzdanı nasıl kurtarırsınız bir sonraki bölüme bakabilirsiniz.

Mobil üzerinden

Cep telefonunuza App Store ya da Google Play üzerinden program yükleyip (örneğin My Celium) KriptoParanızı cep telefonunuzda taşıyabilirsiniz. Oldukça pratik bir yöntem ama yukarıda olduğu gibi telefonunuza dışarıdan bağlantı yapılıp bilgileriniz çalınırsa sıkıntı çekebilirsiniz.

Fiziki Cüzdan (Hardware Wallet)

Bunlar günlük hayatta kullandığımız USB cinsi küçük ekipmanlar. Özel ve Genel Anahtarınızı burada yaratıp, işlem yapmak istedikçe bu USB çubuğunu bilgisayara takıyor ve online (çevrim içi) olarak kullanıyorsunuz. İşiniz bitince çubuğu çıkarıp offline (çevrim dışı) oluyor ve dijital dünyadan gelecek tehlikelere karşı kendinizi koruyorsunuz. Pratik ancak USB çubuklar oldukça pahalı. Eğer büyük miktarlarda KriptoParanız var ise, o zaman bu cüzdanlar tavsiye edilebilir. (Örnek: Ledger, Trevor)

Kağıt Kalem

Gördünüz mü, yine geldik kalem kağıda :) İsterseniz kendiniz hiçbir programa sahip olmadan da Özel ve Genel Anahtar yaratabilirsiniz. Bunun için yapmanız gerek bu konuda uzmanlaşmış açık kaynak bazlı bir websitesine gidip (Bitcoin için BitAddress, diğer KriptoParalar için Wallet Generator bir örnek olabilir) bir dakika içinde anahtarları yaratabilirsiniz. Sonrasında yapmanız gereken bu anahtarları bir kağıda not etmeniz. İşte bu kadar. Genel Anahtarı bir arkadaşınıza gönderip size KriptoPara göndermesini söyleyin. Sonrasında da Blockchain Info ya da Block Explorer gibi halka açık adreslerden hesap hareketlerinizi inceleyin (tek yapmanız gereken sitedeki arama çubuğuna Genel Anahtarınızı girmek). Satmak istediğinizde ise yine Blockchain Info gibi bir siteyi kullanıp paranızı istediğiniz bir KriptoBorsa hesabına gönderebilirsiniz.

bitaddress.gif
Kendinize Özel ve Genel anahtar yaratmak bu kadar basit!

Peki ya şifremi ya da bilgisayarımı/telefonumu kaybedersem?

Yukarıdaki ilk üç alternatifte de bir “kaybolma” senaryosu var. Web sitesinin şifresini unutabilirsiniz, bilgisayarınız çökebilir, cep telefonunuz çalınabilir. Hemen hepsinin bu tür durumlar için benzer çözümleri var (en azından Bitcoin için geçerli bu). Size kayıt olurken (ya da Özel ve Genel Anahtarları yaratırken) 12 adet birbirinden bağımsız kelime veriyorlar. Bu kelimeleri bir yere (mümkünse bir kağıda) yazın ve bir kenarda saklayın. Olası bir kayıp yaşandığında, Özel ve Genel Anahtarlarınızı bu 12 kelimeyi doğru sıra ile yazmanız durumunda geri kazanabileceksiniz. Fiziki Cüzdanların çok farklı felaket senaryosu çözümleri var, her bir üreticinin sayfasına bakabilirsiniz. Son alternatif, kağıtta ise kağıdı alıp ağzı bağlı bir torbaya koyun (ki su baskını gibi durumda ıslanıp yazılar okunaksız bir hale gelmesin) ve sakın kaybetmeyin, kaybettiğiniz noktada geri dönüş yok.

Hangi cüzdan bana göre?

İşin özünde KriptoCüzdanlar oldukça güvenli araçlar. Yukarıda bahsettiğimiz kötü senaryoların herhangi biri bankada işlem yaparsanız da başınıza gelebilir. Bankada genelde bu tip senaryolarda yetkililer ile konuşup kaybettiğiniz parayı geri alma ihtimaliniz var. KriptoPara dünyasında ise böyle konuşacağınız bir mercii yok. O nedenle kritik olan gerekli önlemleri baştan almak. Nedir bu önlemler?

  1. Yukarıda bahsettiğim 12 kelimeyi unutmayacağınız bir köşede tutmak.

  2. Pratik olması bakımından işlem yapmayı planladığınız ufak bir miktarı kripto para borsasında tutmak, ki böylece ani değişimlerde hızlıca işlem yapabilin.

  3. Göreceli daha büyük ama yine işlem yapabileceğiniz bir miktarı bilgisayar ya da cep telefonunda tutmak. Burada da işlem yapmak için parayı KriptoBorsa’ya göndermeniz gerekli ve bu da bir süre (genelde on dakika ama bazen uzayabilir) alıyor. Hemen işlem yapamıyorsunuz.

  4. Eğer büyük yatırımcı iseniz ve uzun vadeli olarak kripto para tutacaksanız, Fiziki Cüzdan (Hardware Wallet) almak.

  5. Eğer çok kuşkucu biriyseniz ve hiçbir teknolojik alete güvenmiyorsanız, o zaman yukarıdaki son alternatif olan kağıt kaleme sarılın. Yazın Özel ve Genel Anahtarınızı bir kenara, sonrasında kağıdı kaybetmeyin yeter.

Arkası yarın

Cüzdan çeşitlerine Bitcoin ve Ethereum üzerinden göz attıktan sonra bir sonraki yazımızda DeFi için kullanılan cüzdanlara bakıp, kullanılabilecek birkaç örneğin üzerinde duracağız.

Not 1: Bu yazı ilk olarak 11 Şubat 2021’de BlockchainIST Center‘da yayınlandı

Not 2: Tüm yazılara Yazılar sekmesinden ulaşabilirsiniz

Genel not: Bu ve diğer yazılarımızın hiçbiri yatırım tavsiyesi değildir. Özellikle DeFi yani merkeziyetsiz finans sektörünün denetime tabi olmamasından dolayı klasik piyasalara göre çok daha riskli olabileceğini göz önünde bulundurun.