Facebook'un Parası

Geçtiğimiz günlerde gelen iki haber teknoloji dünyasında ciddi bir tartışma yarattı. Birincisi Şubat sonu NYT’a çıkan “Facebook’un yeni bir para çıkaracağına” yönelik haberi, ikincisi ise Mart başında Facebook CEO’su Mark Zuckerberg’in “Sosyal etkileşim için mahremiyet odaklı bir vizyon” yazısı

Neler oluyor yine?

Birbirinden bağımsız görünen ancak birbiri ile oldukça ilintili iki haber. Mark yine neler karıştırıyor acaba?

Efendim, özetle olay şu: Facebook kurduğu bir ekip ile birlikte Mayıs 2018’den beri büyük bir gizlilik içinde kendi Blockchain’i üzerinde çalışıyor. Bu işin başına Facebook Messenger’dan sorumlu David Marcus‘u getirdiler. David Marcus sadece mesajlaşma üzerine uzmanlaşmış bir isim değil. Aynı zamanda PayPal’ın eski başkanlarından.

David Marcus Kaynak

PayPal ödeme sistemi, Facebook Messenger iletişim araçları. Üzerine Zuckerberg’in yukarıdaki yazısında mahremiyet odaklı bir vizyondan söz ederken, kendilerine ait tüm iletişim araçlarının (Facebook, Whatsapp ve Instagram) birbirleri ile konuşması vizyonu. Bütün bu ipuçları yukarıda belirttiğimiz New York Times makalesinde de yazıldığı gibi Facebook’un Whatsapp odaklı bir Blockchain sistemi üzerine çalıştıklarını gösteriyor.

Bu aslında çok normal. Mesajlaşma ve ödeme sistemlerinin birbirleri ile sinerji yarattıkları uzunca bir süredir biliniyor. Bu alandaki en önemli ve güçlü örnek ise Çin’deki WeChat’in yakaladığı olağanüstü başarı. Keza, Telegram, Signal, Güney Koreli Kakao ve Japon Line da aynı şekilde kendi KriptoParaları üzerinde çalışıyorlar.

Hazır olun FaceCoin (?) geliyor!

Yine aynı NYTimes yazısına göre Facebook dünyadaki belli başlı KriptoPara borsaları ile konuşarak 2019 yılının ilk yarısında kendilerine ait bir KriptoPara çıkaracakları bilgisini iletiyor. Yani FBCoin, Facecoin, FacebookCoin, MarkZuckerbergCoin artık ismi ne olacaksa büyük bir para geliyor piyasalara (biz şimdilik FaceCoin diyelim)

FaceCoin? Kaynak

Blockchain kurmaktaki amacı ne Facebook’un?

Aslında ilginç olan Facebook’un bir para çıkarmasından ziyade, Blockchain bazlı ne tip çalışmalar yaptığı, nasıl iş planları geliştirdiği ve bu paranın bu planların içinde nasıl yer alacağı konusu. (Bu arada baştan şunu belirtelim: Her ne yapacaksa yapsın, sonuçta Facebook’un amacı kendine ait ağlarında bulunan 2.7 milyar insanın yarattığı ekosistemi sonuna kadar ‘sağmak’ olacak)

Neler yapabilir? Çeşitli teoriler var. Gelin kısaca onlara bakalım:

Ödeme aracı kurmak

Dünyada milyarlarca insan var finansal sisteme girişi olmayan. Facebook bu insanların bir çoğunu kendi ekosistemine almış durumda. Hızlı, ucuz (banka komisyonu olmadan) kişiden kişiye (P2P) para transferini FaceCoin aracılığı ile yapmak ve pastadan pay almak en akla gelir yöntem.

Halihazırda Facebook Messenger üzerinden bir başkasına para gönderme sistemi zaten mevcut ancak bunun için Paypal kullanmanız gerekiyor (PayPal açmak, komisyonlar vb gibi bir sürü pürüz var ortada), Facebook şimdi bu aracıyı ortadan kaldırabilir.

Bir başka yöntem ise, sevdiğiniz içerik yaratıcılarına (örneğin oyun geliştiricilere) destek olmak. Facebook Stars adında benzer bir sistem zaten mevcut - şimdi bunu bir KriptoPara üzerinden yaparak hem Facebook kullanıcılarına sevdikleri sanatçılara hızlı ve rahat para gönderebilecekleri hem de içerik yaratıcılarına düşük komisyon ödeyecekleri (ve tabii tüm komisyonu Facebook’un cebine atacağı) geliştirilmiş bir hizmet planı sunabilir.

Değer saklama aracı yaratmak

Facebook kullanıcıların mağdur olmaması ve işin sadece pratik kısmına odaklanması amacıyla spekülatif hareketlerden uzak bir para yaratmayı hedefleniyor. Bunun için de FaceCoin’in birkaç büyük fiat paranın (ABD Doları, Euro vb) değerine çıpalanması gündemde. Bu anlamda aslında bir nevi daha önce bahsettiğimiz SabitPara kavramına yakın bir para olacak bu. Çıkarılan her paranın ABD Doları ve Euro karşılığının Facebook adına bankalarda tutulduğu bir SabitPara.

Facebook ekosistemini korumak ve büyütmek

Kullanıcılara avantajlı bir şekilde verilecek FaceCoin’lerin Facebook ekosisteminin içinde kullanılması da söz konusu olabilir. Örneğin, belli hizmetlerin satın alınmasında FaceCoin kullanımının indirim sağlaması gibi. Facebook içinde 6 milyon reklamcı ve 65 milyon küçük işletme olduğunu düşünürseniz, klasik anlamda Visa, Mastercard gibi ödeme sistemleri ile uğraşmak ve komisyon ödemek yerine FaceCoin üzerinden ödeme almak pek çok işletmeye cazip gelebilir. Facebook içinse, kullanıcıları ve ticari işletmeleri sisteminde tutabilmek için bulunmaz bir fırsat.

Blockchain ile gelen değişimleri yakalamak

Geçtiğimiz yazıda bahsettiğimiz, Facebook’un sunduğu Facebook Connect hizmeti kullanıcılarını kendi sistemlerinde tutabilmeleri için hayati bir önem taşıyor. Burada iki konuda FaceCoin onlara avantaj sağlayabilir.

Birincisi yazımızda da belirttiğimiz gibi Facebook’un kullanıcı bilgilerini satma konusunda geçmişte yaşadığı sıkıntılar aşikar - Mark Zuckerberg’in yukarıda bahsettiğimiz yazısı da bu anlamda bir özeleştiri. Şimdi FaceCoin ile yine kullanıcıları kendilerinde tutacakları ama onların mahremiyetini koruyacakları bir hizmet vaad edebilirler.

İkincisi ise Facebook Connect daha çok Web 2.0 diye adlandırabileceğimiz online hizmetler için kullanılıyor. Blockchain bazlı sistemlerde şirketten ziyade bir ekosistemden bahsediyor olmamız nedeniyle, Facebook kendi altyapısını ve 2 milyarı aşkın kullanıcısını bir ekosistem olarak düşünüyor olabilir. FaceCoin bu ekosistem üzerine kurulacak olan yeni girişimlerin (dApps’lar olarak adlandırabiliriz bunları) kullanımına sunulan bir altyapının ortak parası olma işlevini de görebilir.

Sorunlar, sıkıntılar

Olmaz mı? Var tabii. Ancak Facebook’un Blockhain çözümlerini bile tam olarak bilmez iken, potansiyel sorunlara bakmak için erken olabilir. Yine de insan şunu düşünmeden edemiyor: Yukarıda saydığımız çözümlerin bir kısmı için zaten halihazırda çözümü varken, Facebook neden Blockchain bazlı bir sistem ve buna bağlı bir KriptoPara çıkarır?

Özellikle neden borsalarda işlem görecek bir KriptoPara? Facebook çok rahat Blockchain bazlı özel bir sistem kurabilirdi. Kontrolün tamamen kendinde olduğu kapalı bir sistem. Bütün kurallarını kendisinin koyduğu ve geçmişte de olduğu gibi kullanıcıları kendi içinde tuttuğu. Ama görünen o ki o yola gitmiyor. Neden acaba?

Herhalde, en önemli nedeni kanuni yükümlülükler ve kısıtlamalar. Facebook doğası gereği her ülkenin kanuni otoriteleri ile uyumlu bir tavır sergilemek zorunda. Kişiden kişiye ödeme sistemleri ya da bir değer saklama olarak bir para çıkarmak konularında hükümetler oldukça hassas. Özellikle kara para aklama söz konusu ise. KYC/AML (Know your customer - Anti Money Laudering) denen kullanıcının kim olduğunu bilmek olarak adlandırabileceğimiz kurallar oldukça katı. Facebook bu alanda tüm sorumluluğu üstlenmek yerine bir kısım sorumluluğu bu işin yükünü taşıyan KriptoPara borsalarına vermek istiyor olabilir.

Sonuç - nereye varır bunun sonu ve Facecoin’in asıl önemi

Konuyu kişisel bir örnek ile bağlamak istiyorum:

Babam, 80’li yılların başında amatör bir bilgisayar programcısı olmasına rağmen (Commodore 64’de Basic ile yazılan programları hatırlayan?) 90’lı yıllar ile birlikte hayatımıza giren interneti hiç kullanmayan ve online dünyaya hep kuşkuyla yaklaşan biri oldu. Ama ne zaman ki geçtiğimiz yıl kardeşim ona bahçesine diktiği ağaçlara nasıl aşı yapılacağını anlatan YouTube videoları gösterdi bir anda tüm önyargıları yıkıldı (ve kendisine bir akıllı telefon aldı!).

Kulağa komik geliyor değil mi? Aslında çevremizdeki pek çok insan da Blockchain ve KriptoPara’ya babamın bu bakışından farklı yaklaşmıyor - hep bir korku, hep bir adını koyamama durumu.

Neden? Temel nedeni bilinmezlik. Nasıl önlersiniz? Ya kendiniz bakıp öğreneceksiniz ya da kullananları duydukça ya da gördükçe aşina olacaksınız. KriptoPara dünyası için ilk çözüm yolu zor; maalesef günümüzde insanların Blockchain ve KriptoParalar’ı öğrenmek için zamanı ve gücü yok. İkinci yolda ise çevrelerinde kullanan olmadığı için insanların konuyu takip ettikleri tek araç medya ve maalesef orada çıkan magazinsel haberler - ki çoğu şarlatanlar ve dolandırıcılar hakkında.

İşte bu nedenle FaceCoin, bu alanda ortaya çıkan önyargıları yıkmak için çok önemli bir araç. Zira, Facebook insanımızın çok güvendiği bir mecra (Türkiye’deki milyonlarca kullanıcının bütün özel hayatını ortaya döktüğü, kişisel bilgilerini rahatça verdiği bir yer). Facebook’un bu alana girmesi insanların KriptoPara’ya olan bakışını değiştirecek, (zira çevrelerindeki insanların bildikleri bir mecrada kullandıkları bu ürüne zamanla ‘aşina’ olacaklar), bu kavramın üzerine yapışan “bilinmez” “kanun dışı” gibi yaftaları atmak için faydalı olacak ve KriptoParalar’ın geniş kitlelerce adaptasyonunu kolaylaştıracak bir kritik bir adım.

FaceCoin özelinde bu paranın Facebook’a fayda getireceği kesin. Geniş kitlelere ise önyargılarını yıkmak dışında başka faydası olacak mı? Hep birlikte göreceğiz.