Geçtiğimiz yazıda Bitcoin’in geniş kitlelere yayılması için üzerinde çalışılan yeniliklerden Lightning Network’den bahsetmiştik. Bu hafta ise bir başka potansiyel yenilik olan Liquid Network’e bakalım birlikte..

Liquid Network? Nedir o?

Liquid Network aynı Lightning Network gibi Bitcoin’i üzerine inşa edilmiş bir yenilik. Ama benzerlikleri orada bitiyor.

Kısaca hatırlayacak olursak, Lightning Network Bitcoin üzerine kurulmuş ikinci bir tabaka idi. Bitcoin üzerinde depozito koyup kanal açan aracılar, bu depozitoyu kullanarak birbirileri üzerinden işlem yapabiliyorlar idi. Böylece hem Bitcoin’in sağladığı güvenlik, gizlilik gibi özellikleri kullanabiliyor hem de Bitcoin ağı üzerinde yük yaratmadan binlerce işlem yapabiliyorlar idi.

Liquid hisse alım-satımı yapan kurumlar ve borsalar arasında hızlı işlem yapmaya yarayan bir özel bir Blockchain. Lightning Network gibi Bitcoin üzerine kurulmuş bir tabaka değil de, Bitcoin’e bağlı bir yan-zincir (side-chain). Ne demek yan zincir? Açıklayalım:

Liquid’in yaratmış olduğu özel bir Blockchain ve buna bağlı olan bir para var L-BTC adında. Hatırlarsanız daha önce Sabitparalar’dan bahsetmiştik. Kendilerini ABD Doları gibi Fiat paraya bağlayan sanal paralardan. L-BTC de kendini Bitcoin’e bağlamış. Yani hem BTC ile aynı değerde hem de bir L-BTC yaratılması için aynı oranda bir BTC karşılığının olması gerekiyor. Kullanıcılar BTC (Bitcoin’in parası) sahibi olmaya devam ederken L-BTC’nin sağladığı ek avantajlardan yararlanabiliyorlar.

liquid_header-min2.png

Liquid Network, Bitcoin’den farklı olarak özel bir Blockhain (permissionless). Ne farkı var yani Bitcoin’den? Şöyle: Bitcoin açık bir network olduğu için hem kullanıcılar hem madenciler istedikleri gibi girip çıkabiliyorlar. Liquid Network’de ise Bitcoin’deki gibi madenciler yok. Sadece şu an sayısı 15 olan borsalar ve kurumsal aracılar var. Yapılan işlemleri madenciler onaylamıyor, o işi bu borsa ve kurumsal aracılar yapıyor. Bitcoin’de madencilerin çoğunluğunun işlemi onaylaması gerekirken burada üçte iki çoğunluk gerekiyor, yani 11 borsanın işlemi onaylaması gerekli.

Kullanıcılar ise L-BTC ile istedikleri gibi işlem yapabiliyor ama L-BTC’lerini satmak için yine bu borsaları kullanmak zorundalar. Kullanıcı olarak bir borsaya girip L-BTC aldığınızda, bu spesifik bir BTC’ye bağlanıyor ve satmaya kalktığınızda o spesifik BTC üzerinden işlem yapılıyor. Böylece olası sahtekarlıklar önlenmiş oluyor.

Nedir sağladığı avantajlar Liquid’in?

Kullanıcılar için Liquid’in sağladığı en büyük avantaj SabitParalar ile benzer aslında.

Kriptoparanızı (buradaki örnekte BTC’nizi) bir borsada tutmak riskli. Neden? Her ne kadar KriptoBorsa’lar her tür güvenlik önlemini alsalar da merkezi yapılar - dış tehdit ve saldırılara açıklar*. O nedenle özellikle büyük miktarda parayı kurumsal yatırımcılar borsalarda tutmak istemiyorlar.

Paranızı borsada tutmadığınız durumda ise işlem yapmak istediğinizde çok vaktinizi alıyor. Cüzdanınızdan parayı borsaya göndermek Bitcoin üzerinde en kısasından 10 dakika ama borsanın bunu tam olarak alıp (teyid edip) size işlem yaptırmasına baktığınızda çok daha uzun zaman alıyor. Özellikle çok işlem yapan biri iseniz bu kimi fırsatları kaçırmanıza yol açabilir.

İşte Liquid bu iki soruna çözüm getiriyor. Paranızı L-BTC’de tuttuğunuzda, borsaya 1 dakika içinde gönderebilir ve hemen alım satım yapabilirsiniz. Daha sonrasında L-BTC’inizi isterseniz kendi cüzdanınıza çekersiniz, ya da BTC’ye çevirirsiniz (1’e 1 aynı oranda).

Var mı sakıncaları?

Teoride yukarıda yazılanlar çok güzel görünse de kuşku ile bakanlar da yok değil. Bu kuşkuların ciddi bir kısmı felsefi aslında.

Bitcoin’in bağımsız yapısını ön plana çıkaranlar Liquid Network gibi yapıların özel network olmasına takılıyorlar. Dediğimiz gibi işlemleri onaylayanlar madenci değil özel olarak seçilmiş 15 kurum. Kaldı ki bu seçilmiş kurumların hepsinin sicili de o kadar iyi sayılmaz[a(https://www.coindesk.com/crypto-exchange-zaif-hacked-in-60-million-6000-bitcoin-theft/)][b(https://medium.com/@bitfinexed/wash-trading-bitcoin-how-bitfinex-benefits-from-fraudulent-trading-8bd66be73215)][c(https://www.trustnodes.com/2018/09/14/bitmex-seemingly-trading-against-its-own-customers-price-manipulation-in-plain-sight)]. Ya bu 15 kurum içinde 11’i birlikte hareket ederse? Liquid yaratıcıları da böyle bir riski kabul ediyorlar ama karşılaştırmanız gerekenin paranızı (BTC’ninizi) bir borsada tutmanın riski ile 15 farklı borsada tutmanın riski olması gerektiğini söylüyorlar. Tek bir borsanın risklerini almaktansa, riski 15 ayrı borsaya dağıttınızı belirtiyorlar. Ama nereden bakarsanız bakın, BTC’nin orjinal yaratıcılarının düşlediği özgür dünyadan sapma bu yapı sonuç olarak .

İkinci bir eleştiri ise, Blockstream’e yapılıyor. Kar güden bir kurum olan Blockstream, kendi kaynaklarını kullanarak bugün için Bitcoin’in geliştiren hatırı sayılır sayıda yazılımcıya iş olanağı sağlıyor. Eleştirenler, bu kişilerin ileride Bitcoin’i geliştirirken de Blockstream’ın istediği alanlara yönelecekleri ve tarafsızlıklarını kaybedebileceklerinden endişe duyuyorlar. Şahsen çok katılmadığım bir kaygı. Zira Bitcoin geliştiricisi olmak için herhangi bir sertifika ya da izin gerekmiyor. İsteyen yazılımcı Bitcoin’i geliştirmek için katkıda bulunabilir. Blockstream’in bu yazılımcılara iş veriyor olması, başka yazılımcıları da Bitcoin üzerinde çalıştırmaya sevk edebilir, ki bu gayet Bitcoin’in yararına bir durum.

Sonuç

Her ne kadar yukarıdaki eleştirileri yazsak da, özünde Liquid kullanıcılara fayda sağlayan bir yapı. Riskler de katlanılabilir görünüyor. Bitcoin’in kullanan kişilerinin her birinin ondan beklentisi farklı. Kimi hızlı işlem yapmak isterken, kimi gizlilik kimi de baskılara karşı koyabilme özelliğini nedeniyle Bitcoin kullanıyor. Liquid hızlı işlem yapmak ve bu işlemler için yüksek komisyon vermek istemeyenlere uygun bir yapı. Bitcoin’in kurumsal yatırımcılar tarafından daha sık kullanılmasını sağlayacağı bunun sonucu da piyasadaki likiditeyi artırıcı bir faydası olacağı düşünülüyor. Yani özünde aynı Lightning Network gibi Bitcoin’in gelecekte geniş kitlelerce adaptasyonuna yardımcı olmaya çalışan bir araç. Başarılı olacaklar mı yakından takip edeceğiz…

–

Hep dediğimiz gibi Fiat paranızı bankada tuttuğunuzda banka riski alıyorsunuz. Kimseye güvenmeyecek kadar paranoyak iseniz alıp yastığınızın altına koyabilirsiniz ama orada da evinize hırsız girebilir. Bitcoin Kriptocüzdanlar sayesinde kendinizde tutabileceğiniz ve gerçekten sahip olduğunuzu kanıtlayabileceğiniz tek sanal para belki de. Kendi özel anahtarınızı bir kağıda yazdıktan sonra (kağıdı kaybetmemek şartıyla) sizden kimse alamaz ve bu kağıt ile birlikte parayı istediğiniz her yere götürebilirsiniz (isterseniz kağıda bile yazmayın ve hafınıza güveniyorsanız bu karmaşık şifreyi ezberleyin, size kalmış).

 

Not: Yazdığımız tüm yazıların bir bütünlük içinde nelerden oluştuğuna bakmak isterseniz Hakkımızda sayfasına göz atabilirsiniz.